Ik ben aan het denken gezet!
Soms loop je in je leven tegen zaken aan die blijven hangen, die je aan het denken zetten. Dit kan zijn omdat ze de wereld net wat anders bezien, complexe situaties verhelderen, of omdat ze ongrijpbare dingen ineens logisch maken. Recent maakte ik kennis met zo’n zaak: de Polyvagaal-theorie.
Ik probeer in deze blogpost beknopt uit te leggen waarom deze theorie me zo aanspreekt. En dat is nog knap lastig. Enerzijds omdat de kans bestaat dat ik door mijn enthousiasme teveel uitweid. Anderzijds omdat deze theorie zoveel dimensies heeft, dat het bijna onmogelijk is om deze in één blog te vangen. Toch waag ik hierbij een poging, hopelijk ben je na het lezen net zo enthousiast als ik.
Oorsprong Polyvagaal-theorie
De grondlegger van de Polyvagaal-theorie (1994) is Dr. Stephen Porges. De term Polyvagaal toelichtend: Poly = veel, Vagaal = zenuw. De theorie wordt ook wel omschreven als ‘de wetenschap van je veilig voelen’. Porges beschrijft de biologische achtergrond van sociale gedragingen, maar ook van emotionele problemen. De werking van ons autonome zenuwstelsel vormt de basis van deze gedragingen en problemen. Hij ontdekte dat wij ons als mens (zoogdier), onderscheiden van andere diersoorten, bijvoorbeeld op gebied van sociale gedragingen en aanpassingen. Anders gezegd: we hebben het vermogen om ons sociaal aan te passen, zodra we op één of andere manier worden geprikkeld. We zullen bijvoorbeeld niet direct in een vecht- of vluchthouding schieten in een conflictsituatie, maar hebben het vermogen om dingen uit te praten.
De Polyvagaal-theorie stelt dat een gevoel van onveiligheid (stress), via bepaalde gedragingen en/of biologische reacties (vluchten/angst), kan leiden tot psychische en fysieke klachten (trauma).
Overigens bestaat het zenuwstelsel uit meerdere onderdelen, die elk een type reactie oproepen. Het orthosympatischdeel van je zenuwstelsel zorgt bijvoorbeeld voor energieke activiteiten zoals werken, vechten of vluchten. Het parasympatisch deel zorgt juist voor rust en herstel. Dit is geen complete weergave, maar voor nu is dit voldoende om de basis van de Polyvagaal-theorie te begrijpen.
Bevindingen en toepassingen
Het blijkt dat ons zenuwstelsel (tegen)reacties veroorzaakt als gevolg van bepaalde gebeurtenissen. Het gaat hier dus om biologische/lichamelijke reacties. Als je deze reacties niet goed reguleert, krijg je op den duur klachten. Van de andere kant: als je het voor elkaar krijgt om goed om te gaan met de prikkels die op je afkomen, dan vergroot dat je gevoel van veiligheid. En dit zorgt er vervolgens voor dat je fysieke en/of mentale klachten verminderen of zelfs verdwijnen. De Polygaaltheorie geeft ons inzicht in:
- Hoe onze zenuwstelsel werkt
- Welke invloed stress heeft op ons zenuwstelsel en vervolgens hoe dit fysieke en mentale klachten veroorzaakt
- Waarom het na stress zo moeilijk is om je weer rustig, veilig en vertrouwd te voelen
- Hoe we ons weer fijner/veiliger kunnen voelen als we stressvolle situaties goed reguleren. Dit heet ook wel zelfregulatie.
Met deze verkregen inzichten, is de Polyvagaal-theorie geschikt om toe te passen in bijvoorbeeld de GGZ-hulpverlening, psychologie, psychotherapie, psychiatrie, mindfulness, EMDR, yoga en fysiotherapie. Het doel hierbij is vooral om mensen om te leren gaan met hun angsten, stress, trauma’s en/of depressies.
Waarom mijn enthousiasme?
Wat mij betreft legt de Polyvagaal-theorie bijzonder goed uit wat de verbinding is tussen je mentale en fysieke gesteldheid. Het zenuwstelsel is van groot belang voor ons functioneren. Het is wonderlijk om te zien hoezeer de biologische werking van ons lichaam van invloed is op ons weten en denken.
De theorie geeft ons inzicht in hoe we veiligheid voor onszelf kunnen creëren en hoe we vervelende ervaringen van buitenaf beter kunnen reguleren.
En als je dit kunt, dan ben je uiteindelijk in staat om weer verbonden te zijn met jezelf, de ander en de wereld om je heen.
Ik heb getwijfeld om deze informatie op mijn website te delen. Vooral omdat ik weliswaar veel onderdelen van de Polygaal-theorie (her)ken, maar nog niet zo lang bekend ben met de theorie zelf. Toch heeft het enthousiasme het gewonnen van mijn terughoudendheid, vandaar deze uiteenzetting. En daar waar het kan, pas ik de verkregen inzichten al toe in mijn coaching-gesprekken.
Wat vinden jullie? Heb ik jullie interesse gewekt voor de Polyvagaal-theorie? Laten we dan eens bijpraten!
